ترمزهای قوی‌تر، در مورد جهاد و قصاص و حدود و جدال آمده است. خدای خالق ودود (عاشق) ما که ما را از خودمان بهتر می‌شناسد و می‌گوید:
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ.» (ق(50) / 16)
(و به‌یقین ما انسان را آفریدیم و می‌دانیم نفس او چه وسوسههائی به او می‌کند و ما از رگ گردن به‌او نزدیک‌تریم.)
خوب می‌داند که در ذات ِ بیموتور و بی‌ترمز ِ ما چه تحریک و توطئههای شیطانی، حتی در اعمال به‌خیال خودمان عادی، کارگزارده شده است. چه آن‌موقع که به خشم و غضب حیوانی و انسانی درمیآئیم و چه آن موقع که حبِ خدا و بغض دشمنان خدا وجودمان را تسخیر می‌کند اگر به او و به تقوا پناه نبریم و به‌جای عدالت و اعتدال راه تعدی و انتقام را که بسیار هم طبیعی است، پیش بگیریم خودش می‌داند که به‌کجاها پرت خواهیم شد.
دقت کنید، خودتان قرآن را از روی کشف الایات ورق بزنید، ببینید هرجا امر یا اجازهای برای قتال، قصاص، انتصار، طلاق، تعزیر،تلافی و امثال ذلک وجود دارد، قرآن پس از آن، پیش از آن یا همراه آن پا روی ترمز گذاشته سفارش عدالت، تقوا، تعدیل، و تسلط بر نفس را برای جلوگیری از تعدی و از مقابله به مثل یا خروج از حدودِ مقرر می‌نماید. حتی بیشتر از دستور یا اجازه اصلی عمل.
آیه جامع و کامل چهار رکنی دستور جنگ که پیشآهنگ آیات دیگر و شیپور جهاد اسلام میباشد (نازل شده در سال اول هجری)، چنین خلاصه شده است:
وَقَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ» (بقره(2) / 190)
(و جنگ‌کنید. در راه خدا- علیه‌کسانی‌که با شما می‌جنگند- ولی تعدی و از حد ننمائید.)
این آیه با قاتِلوُا» شروع میشود و به لا تَعْتَدوُا» خاتمه پیدا می‌کند، در وسط با انحصار الَّذینَ یُقاتِلوُنَکُمْ» محدود می‌گردد و فقط فی سَبیلِ الله» می‌تواند باشد. یعنی یک امر اثباتی است با سه شرط تحدیدی؛ یا موتور یک‌طرفه و ترمز سه‌طرفه، و چون نازل‌کننده آیه متوجه بوده است که مؤمنین بیش از آن چه ممکن است از جنگ وحشت و امتناع داشته باشند، لاتَعْتَدُوا» و نهی از افراط‌کاری را فراموش می‌نمایند، پس از اعلام چهار رکن فوق، التفات مجدد به مطلب و یادآوری مؤکد میشود که:
إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبِّ الْمُعْتَدِینَ.» (بقره(2) / 190)
( خدا تعدی‌کنندگان را دوست ندارد.)
مهدی بازرگان
" ترمز و تفضل؛ بازیابی ارزش‌ها، مجموعه آثار جلد ۲۵ "
درباره این سایت